ณ เมืองแก้ว

เรื่องราวการเดินทางเหล่านี้ บอกอะไรกับเรา ?
เราอาจได้ยินอะไร ในการเดินทางตามรอย
พระประวัติ ณ “เมืองแก้ว” แห่งนี้ ?

งานจดหมายเหตุในอังกฤษ กระทำกันกว้างขวางแพร่หลายเกินกว่าจะรวบรวมเอกสารจดหมายเหตุไว้ได้
ในสถานที่ใดเพียงแห่งเดียว ดังนั้น ด้วยความอนุเคราะห์ประสานงาน โดยผู้ช่วยทูตฝ่ายทหารเรือ ณ กรุงลอนดอน
พระทายาทและคณะจึงมีโอกาสเดินทางไปสืบค้นเอกสารจดหมายเหตุ National Museum of the Royal Navy
ภายในฐานทัพเรือพอร์ทสมัธ ห่างจากกรุงลอนดอนไปราว 120 กิโลเมตร

เมื่อแรกทรงศึกษาในอังกฤษ สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมขุนเทพทวาราวดี และพระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์
ได้เสด็จไปประทับอยู่กับครอบครัวนายเบซิล ทอมสัน พระอภิบาล ที่เมืองไบรตันเป็นการชั่วคราว

อาคารเลขที่ 15 อันเป็นอดีตที่ประทับชั่วคราวของทั้ง 2 พระองค์ หันหน้าสู่ทะเล
ตั้งอยู่บนถนน Marine Parade ซึ่งคือถนนสายหลักเลียบชายหาดของเมือง

เมืองไบรตัน ไม่ว่าจะในปีที่เสด็จไปประทับชั่วคราว หรือในอีกกว่าศตวรรษต่อมา
เมื่อพระทายาทเดินทางไปตามรอยพระประวัตินั้น มีสถานะคล้ายคลึงกัน
คือเป็นเมืองตากอากาศที่ได้รับความนิยมจากผู้คนทุกชนชั้น

แม้ไบรตันจะเป็นเมืองชายฝั่งด้านใต้ของเกาะอังกฤษ ซึ่งมีอากาศอุ่นที่สุดแล้ว
แต่อุณหภูมิเฉลี่ยของไบรตันในฤดูหนาวก็สูงเพียง 5-7 องศาเซลเซียส

เป็นไปได้หรือไม่ว่า เหตุผลหลักของการจัดไบรตันให้เป็นที่ประทับระยะแรก เพื่อให้ทั้ง 2 พระองค์
ทรงจำเป็นต้องเผชิญอากาศเย็นยะเยือกให้น้อยที่สุด ระหว่างทรงปรับพระองค์และเรียนรู้สิ่งใหม่หลายด้าน ?

โรงเรียนกวดวิชาของนายลิตเติ้ลจอห์น
ที่อาคารชื่อ The Limes ซึ่งพระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ทรงเข้าศึกษา
ตั้งอยู่บนเนินเขา ห่างจากย่านการค้าของกรีนิชเพียงชั่วเดินราว 5 นาที

พระทายาทท่านหนึ่งได้อนุสรณ์คำนึงถึงองค์ต้นราชสกุลว่า
ที่หลังกำแพงนี้ ย้อนหลังไปเมื่อกว่า 120 ปีก่อน
ขณะพระชันษา 15 ปี จะทรงต้องใช้พระวิริยอุตสาหะเท่าใด
ในการประทับอยู่ประจำในโรงเรียนแห่งนี้เพียงลำพัง
ปราศจากพระอภิบาลหรือมหาดเล็ก ท่ามกลางนักเรียนอื่น ๆ
ที่มีเชื้อชาติภาษาและวัฒนธรรมแตกต่างจากพระองค์

ทรงต้องเพียรกล้าถึงเพียงไหน กว่านายลิตเติ้ลจอห์นจะถวายความชื่นชมอย่างลึกซึ้ง

“… His normal character is everything that you would desire in your own son …”

ปัจฉิมลิขิต ในหนังสือรับรองผลการทรงศึกษา ซึ่งนายลิตเติ้ลจอห์น ส่งถึงที่ปรึกษาประจำสถานอัครราชทูตสยาม

วิทยาลัยทหารเรือกรีนิช หรือ Royal Naval College Greenwich ริมฝั่งแม่น้ำเทมส์
ไม่ได้เป็นเพียงสถานศึกษาแห่งหนึ่ง หากยังเป็นสถาปัตยกรรมอันงามวิจิตร
ปัจจุบันมีสถานะเป็นมรดกโลก

โรงพยาบาลทหารเรือ เปลี่ยนมาเป็นวิทยาลัยทหารเรือ
ก่อนพระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ทรงเข้าศึกษา ราว 25 ปี

ระหว่างทรงศึกษา พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์เสวยพระกระยาหารในห้องโถงนี้
อันเป็นสถานที่รับประทานอาหารรวมของนักเรียนทหารเรือ
เรียกว่า Painted Hall

โดยระเบียบของวิทยาลัย นักเรียนทหารเรือทั้งหมด
ย่อมมาปฏิบัติศาสนกิจร่วมกันทุกสัปดาห์
ในหอสวดมนต์แห่งนี้

วิทยากรผู้นำชมสถานที่ นำพระทายาทและคณะ
เข้าชมลาน Skittle ซึ่งอยู่ในห้องใต้ดินห้องหนึ่ง

Skittle เป็นกีฬาลักษณะเดียวกับโบว์ลิ่งในปัจจุบัน
บรรดานักเรียนทหารเรือจะนิยมมาชุมนุมสังสรรค์กันยามว่างในห้องนี้
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวันที่อากาศหนาวจัดหรือฝนตกหนัก
เพื่อแข่งขันประลองความแม่นยำและพละกำลัง โดยใช้ลูกปืนใหญ่แทนลูกโบว์ลิ่ง

ทั่ววิทยาลัยทหารเรือกรีนิชและอาณาบริเวณโดยรอบ อบอวลด้วยบรรยากาศของวิทยาการความรู้
เคียงคู่สุนทรียะความงาม อันมีระเบียบแบบแผน

เราจะจินตนาการได้หรือไม่ว่า นอกจากวิชาทหารเรือ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์
น่าจะทรงซึมซับรับเอาอะไรอีกบ้างจากสถาบันแห่งนี้ นำกลับสู่สยาม ?

อาคารหนึ่งในอาณาบริเวณตำบลกรีนิช เคยเป็นโรงเรียนแพทย์ทหารเรือในยุคที่วิทยาลัยทหารเรือ
ยังเป็นโรงพยาบาลทหารเรือ ปัจจุบันคือที่ตั้งของ National Maritime Museum

เอกสารหลักฐานราชการส่วนหนึ่ง รวมทั้งหนังสือข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับเรื่องราวการทรงศึกษา
โดยเฉพาะอย่างยิ่งระหว่างทรงเป็นนักเรียนทำการนายเรือในทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
ถูกเก็บรักษาอยู่ในหอจดหมายเหตุของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้

พวกเราในปัจจุบันยังไม่พบหลักฐานชัดเจนว่า พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์
เสด็จพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยาแห่งกรุงลอนดอนครั้งแรกเมื่อใด
เราสันนิษฐานได้แต่เพียงว่า ทรงเคยเสด็จมาที่นี่มากกว่า 1 ครั้งอย่างแน่นอน

พระทายาทและคณะ ไม่พบร่องรอยของคฤหาสน์นอร์ธลอดจ์แห่งเมืองแอสคอต
ที่ประทับระหว่างทรงศึกษาวิชาพื้นฐาน ที่ดินแปลงใหญ่ในซอยนอร์ธลอดจ์ปัจจุบัน
เป็นที่ตั้งของบ้านพักอาศัยหลังย่อม ๆ จำนวนมาก

… แอสคอต เป็นเมืองบ้านนอก มีแต่ป่ามาก แต่ทั้งสองพระองค์ก็ทรงโปรด
และทรงเล่นในป่าทุ่งกว้างเป็นที่สำราญพระหฤทัย …

ความตอนหนึ่งในหนังสือของพระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ กราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

การค้นคว้าเอกสารจากอังกฤษ พบข้อมูลร่วมสมัยกับพระองค์บางชิ้น
ที่ช่วยฉายภาพพระชนม์ชีพวัยเยาว์ของพระองค์ให้แจ่มชัดยิ่งกว่าเดิม

… Prince Abhakara, later an Admiral in the Siamese Navy,
was like an English boy in his love of life in the country …

หนังสือเชิงอัตชีวประวัติ The Scene Changes ประพันธ์โดยนายเบซิล ทอมสัน

หลักฐานจำนวนมหาศาล เกี่ยวกับการประสานงานระหว่างสถานอัครราชทูตสยาม
ณ กรุงลอนดอน กับกระทรวงทหารเรืออังกฤษผ่านกระทรวงการต่างประเทศ
รวบรวมอยู่ ณ หัวใจของงานจดหมายเหตุในอังกฤษ คือหอจดหมายเหตุแห่งชาติ
ชานกรุงลอนดอน